Oğuz Tansel
TANSEL, Oğuz
ŞAİR ve HALKBİLİMCİ (Konya, Bozkır, Meyre, 15 Şubat 1915- Ankara, 30 Ekim 1994). İstanbul’da Davutpaşa Ortaokulu’nu ve Pertevniyal Lisesini bitirdi. İstanbul Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü’nde okurken (1935-1939) başladığı öğretmenliği, 1969 yılında, sağlık nedeniyle emekli olana değin sürdürdü. Mardin, Akhisar, Eskişehir (Çifteler Köy Enstitüsü), Amasya, Konya ortaokul ve liselerinde öğretmen ve yönetici olarak çalıştı.
Ölçülü uyaklı ilk şiirlerini Servetifünun ve Varlık dergilerinde(1937), ilk yazılarını Halk Bilgisi Haberleri’ nde yayımladı. 1940’dan sonra serbest şiire geçtiği görüldü; 1940 kuşağı şairleri arasında yer aldı. Varlık, Aydınlık, Yelken, Yeditepe, Kaynak, Dost, Güney, Türk Sanatı, Kıyı, Türk Dili dergilerinde yayımladığı şiir ve yazılarıyla tanındı.
Oğuz Tansel 1940 kuşağının lirik ve kendine özgü sesidir. Adnan Binyazar O’nu “Üç Kanatlı Masal Kuşu”na benzeterek, “benzemezlikleriyle öne çıkmıştır, benzerlikleriyle değil. Halk bilgisiyle çağdaşlığı özümseyerek kendi bilgeliğini yaratmıştır,”der.
Kemal Özer ise, “sanatsal ve siyasal kuşatmalar altındaki 1940 kuşağının ortak söyleyişler ve ortak içerikler taşıyan ozanları arasında, Oğuz Tansel şiirinin söz konusu genel görünümün dışına en çok çıkanlardan biri olduğunu görüyoruz,”der.
Eray Canberk ise Tansel’in şiiri için şunları söylemiştir: “…Bu şiirler eskil bir dünyanın yeni sesi gibi geliyor bana. Şiirlerde yalnız doğa yok; doğayı seven ama doğayla didişerek barış içinde yaşamak isteyen, doğaya insanmış gibi davranan biri var. . . Tansel’in en özgün yanı, aynı kara parçasında boy atan eskil uygarlıkların şiiriyle, halk şiirimizin bir bileşimini yapmış olmasıdır. Bu şiirde insancıllık, barışçılık, özgürlükçülük, toplumculuk damarları sonunda bir ana damar olarak birleşir.”
Tansel, şairliğinin yanı sıra, 1942-48 yılları arasında Amasya’da derlediği masallar ile Profesör Pertev Naili Boratav ve Profesör Wolfram Eberhard’ın hazırladığı Typen Türkischer Volksmarchen (Türk Masal Tipleri kataloğu)na en çok katkıyı yapan araştırmacı oldu.
Türk Dil Kurumu’nun Çocuk Yazını Ödülü ilk kez 1977’de Oğuz Tansel’e verildi. Bu masal kitaplarıyla Tansel ulusal kültürümüze de önemli bir katkıda bulundu. Şairliğinden gelen özen ve ustalıkla, masal dilini kendine özgü akıcı bir hale getirdi.
Şiirleri, ABD’li besteci Profesör Bruce Reiprich tarafından bestelendi. Bestelenen şiirleri seslendirilerek “Salkım Söğüt” adlı yoğunçalarda yayınlandı. Ölümünün birinci yıldönümünde (1995) dostları anısına Üç Kanatlı Masal Kuşu: Oğuz Tansel adlı bir kitap yayımladı.
Edebiyatçılar Derneği onur üyesi, Türkiye Yazarlar Sendikası üyesiydi. (Kaynak: TBEA, Milliyet Çocuk Dergisi, Mart 1984).
ESERLERİ
Şiir:
Savrulmayı Bekleyen Harman (1953),
Gözünü Sevdiğim (1962: Dost Yayınları),
Sarıkız Yolu (Toplu Şiirler, 1986: Yaz Yayınları),
Bektaşi Dedikleri (Metin Eloğlu ile, desenler: Abidin Dino, 1970: İş Bankası Kültür Yayınları, 1977: Sander Yayınları, 1983: Miyatro Yayınları, 1995: Adam Yayınları, 2004, Evrensel Basım Yayın: 2004; 2008),
Dağı Öpmeler (ö.s. haz. A. Tansel, Yapı Kredi Yayınları, 1999; 2006; 2013),
Mutluluk Peşinde (Seçme Şiirler, Evrensel Basım Yayın: 2005; 2013),
Zakkum Çiçeği Tan Yerinde (Antalya Dolayları Üzerine Türkçe-İngilizce Şiirler, Suna-İnan Kıraç Akdeniz Medeniyetleri Araştırma Enstitüsü: 2011),
Masal Dünyası-World of Tales (Türkçe-İngilizce Seçme Şiirler, Elips Kitap: 2012).
Masal:
Altı Kardeşler (1959: Dost yayınları, 2003: MEB Yayınları, 2011: Yapı Kredi Yayınları).
Yedi Devler (1962, 2003: MEB Yayınları, 2011: Yapı Kredi Yayınları ),
Üç Kızlar (1963: Dernek Yayınları, 2003: MEB Yayınları, 2011: Yapı Kredi Yayınları),
Mavi Gelin (1966, Yaz Yayınları, 2003 MEB Yayınları, 2011: Yapı Kredi Yayınları),
Allı ile Fırfırı (2 cilt, 1976, 2009, 2012 ve 2014 Elips Yayınları. 1977-Türk Dil Kurumu (TDK) ödülü aldı),
Bir de Varmış İki de Varmış ( A. Özyalçıner ve diğerleri ile, Boyut Yayın: 1979; 2006),
Çobanla Bey Kızı (1985),
Konuşan Balıkla Yalnız Kız (1985).
Hakkında Çıkan Kitaplar:
Turan, Metin (ed.) Üç Kanatlı Masal Kuşu: Oğuz Tansel ( 1995: Ürün Yayınları).
Eloğlu, Metin, Canım Oğuzcuğum – Oğuz Tansel’e Mektuplar (2012: Yapı Kredi Yayınları).
Kaynak:
Altınkaynak, Hikmet (2008) Türk Edebiyatında Yazarlar ve Şairler Sözlüğü, Doğan Kitap, Genişletilmiş İkinci Baskı, ss. 669-670.